Uprawa gleby i nawożenie sadów

Uprawa gleby w sadzie w pierwszych 2 latach polega wyłącznie na utrzyma­ niu czarnego ugoru używając brony talerzowej, glebogryzarki lub kultywatora. Duże znaczenie dla wzrostu młodych drzew ma rozkładanie obornika wokół ich pni. Obornik nie może dotykać kory pnia. Po 2-3 latach międzyrzędzia zadarnia się używając następującej mieszanki: 9 kg wiechliny łąkowej + 11 kg kostrzewy czer­ wonej rozłogowej + 20 kg na ha rajgrasu angielskiego + 10 kg koniczyny białej. W roku wysiewu trawę należy kosić 2-3-krotnie a w następnych latach 6-10 razy. Chwasty w rzędach drzew niszczy się mechanicznie (patrz rozdz. 6.5).

W produkcji ekologicznej nawożenie powinno pokrywać potrzeby pokarmowe roślin i zwiększać zawartość składników mineralnych w formie zapasowej. Waż­ne jest by w glebie przyswajalne składniki mineralne występowały w odpowied­ nich proporcjach. Od tego będzie zależało zrównoważone odżywianie drzew, a w konsekwencji ich dobry wzrost i plonowanie.

Nawożenie jest korzystnym zabiegiem, gdy opiera się na następujących kryte­ riach diagnostycznych: analizie gleby, analizie materiału roślinnego oraz ocenie wizualnej wzrostu i plonowania roślin. Podstawowa analiza gleby obejmuje od­czyn gleby oraz zawartość przyswajalnych form fosforu, potasu i magnezu. Gdy zachodzi podejrzenie wystąpienia niedoborów mikroelementów (żelazo, mangan, cynk, miedź, bór), analiza gleby powinna być poszerzona o zawartość tych skład­ ników. W przypadku, gdy odczyn gleby jest zbyt niski (pH<5,5) lub gdy zawartość określonego składnika jest poniżej wartości optymalnej, konieczne jest wapnowa­ nie i nawożenie danym składnikiem.

Analizę gleby wykonuje się przed założeniem sadu oraz co 3 lata (na glebach lekkich) lub 4 lata (na glebach zwięzłych) po założeniu sadu. Próbki gleby pobiera się z warstwy próchnicznej oraz warstwy położonej niżej. W sadach, gdzie utrzy­ mywany jest ugór mechaniczny w rzędach drzew, próbki gleby pobiera się spod ugoru w połowie odległości między rzędem roślin a brzegiem murawy.

Analiza tkanek roślin określa ich stan odżywienia. Do analiz wykorzystuje się liście z długopędów, dla których opracowane są tzw. liczby graniczne. Analiza liści jest szczególnie przydatna dla określenia potrzeb nawożenia fosforem, pota­sem oraz magnezem. Próbki liści pobiera się na przełomie lipca i sierpnia. Muszą one być zdrowe i pochodzić z roślin, których wzrost i owocowanie są typowe dla danej uprawy. Próbki liści pobiera się w kolejnych dwóch latach w cyklu cztero­ letnim, oddzielnie dla różnych odmian oraz kwater charakteryzujących się zróżnicowaną historią nawożenia. U jabłoni oprócz analizy liści, celowe jest wykonywanie analiz owoców w czasie zbioru (N, P, K, Mg, Ca, B). Ocena wizualna wzrostu i plonowania drzew jest uzupełnieniem analiz chemicznych. Ma ona szczególne znaczenie w nawożeniu azotem Rośliny przenawożone azotem mają długie przy­rosty oraz duże i ciemnozielone liście, a deficyt prowadzi do słabego wzrostu pę­ dów oraz powoduje drobnienie liści.

W produkcji ekologicznej jabłoni i gruszy nie stosuje się mineralnych nawozów azotowych. W sadach ekologicznych zasilanie roślin azotem odbywa się dzię­ ki nawozom naturalnym (przefermentowany obornik, gnojówka, gnojowica, pomiot ptasi) i organicznym (np. kompost, torf, słoma) stosowanych w takich dawkach, aby wnoszona ilość azotu nie przekraczała 100 kg N/ha w ciągu roku. Należy pokreślić, że w produkcji ekologicznej dopuszcza się stosowanie nawozów naturalnych pochodzących z gospodarstw rolnych innych niż ekologiczne, po uzgodnieniu z upoważnioną jednostką certyfikującą.

Nawozy organiczne i naturalne (szczególnie gnojówka i gnojowica) powinny być stosowane tylko w okresie wiosenne-letnim, można je podawać przez system nawodnieniowy (fertygacja). Używa się wtedy nawozów dobrze rozpuszczalnych w wodzie, które jednocześnie są dopuszczone do obrotu na podstawie przepisów o nawozach i nawożeniu.

Nawożenie pozakorzeniowe w tej produkcji stosuje się tylko wtedy, gdy wy­ stąpią objawy niedoboru danego składnika w roślinie. Wyjątkiem od tej reguły jest opryskiwanie jabłoni wapniem w celu polepszenia trwałości jabłek. Wykonuje się je, gdy ryzyko niedoboru wapnia w owocach jest wysokie (niska zawartość wapnia w zawiązkach owocowych, silny wzrost pędów, niskie plonowanie drzew, stres wod­ ny). W przypadku konieczności stosowania nawożenia pozakorzeniowego używa się wyłącznie soli poszczególnych składników mineralnych. W produkcji ekologicznej stosuje się nie tylko nawozy naturalne i organiczne, lecz także kopalniane nawozy mineralne dopuszczone do obrotu na podstawie przepisów o nawozach i nawożeniu. Do wapnowania gleb używa się węglanu wapnia lub węglanu magnezowo-wapnio- wego pochodzenia naturalnego oraz wapna defekacyjnego. Do nawożenia roślin fos­ forem stosuje się mączki fosforytowe, potasem – kopalniane sole potasowe, a ma­ gnezem — siarczan magnezu. Do obniżenia odczynu gleby używa się tylko siarki ementarnej. W celu utrzymania lub podwyższenia biologicznej aktywności i ży­ zności gleby w produkcji ekologicznej można stosować mikroelementy pochodze­ nia mineralnego (po uzgodnieniu z upoważnioną jednostką certyfikującą).